Жалған жаңалықтар мәселесі бүгінгі таңда әлемдегі ең өткір мәселелердің бірі болып табылады. Мұндай жаңалықтар жалған ақпарат беріп қана қоймай, жиі зиян келтіруі мүмкін. Фейк жаңалықтарды масс-медиа кеңістігінде анықтай білген жөн. Адамдар әлеуметтік желілердегі және әртүрлі жаңалықтар сайттарындағы ақпаратты ойланбастан қабылдамай, ақпаратты жалған мен шындыққа ажырата білуі керек. Өзекті жаңалықтар бүгінгі оқиғаларды сенімді жеткізетін baq.kz ақпараттық ресурсынан оқуға болады.
Жалған жаңалықтарды қалай байқауға болады?
Сыни тұрғыдан ойлау қабілеті жалған жаңалыққа албанбауға септігін тигізеді, дегенмен тек адресаттың ақыл-ойына ғана байланысты емес, сонымен қатар оның әлеуметтік ортасы да маңызды. Нақты жаңалықты фейктен айыра білудің бірнеше жолы төменде көрсетілген:
- тақырыпқа назар аударыңыз, өйткені кейде жаңалықтың өзі дұрыс болуы мүмкін, бірақ пайдаланушыны ашуға ынталандыру үшін мазмұнға сәйкес келмейтін сенсациялық мәлімдеме қолданылады;
- жаңалық қай жерде жарияланғанына, дереккөзіне назар аударыңыз, кез-келген іздеу жүйесінде мақаланың тақырыбын жазыңыз және басқа БАҚ бұл жаңалық туралы не жарияланғанын қараңыз;
- фейктер аудитория арасында эмоциялық реакция тудыру үшін қажет, сондықтан фейктер нақты фактілермен расталмайды;
- медиаконтенттің қаншалықты өзекті екенін бағалаңыз, өйткені жиі жалған жаңалықтарда әртүрлі қолтаңбалармен желіде таратылатын бірнеше жылдық фотосуреттер немесе бейнелер болады;
- қате, тыныс белгілері, орфографиялық қателіктеріне толы жаңалықтарды жалған деп санауға болады.
Оқырмандарды адастыру үшін ірі ақпарат құралдарына еліктейтін сайттар құрылады, сондықтан ақпаратты оқыған кезде сыни тұрғыдан ойлауды ұмытпаңыз және кез-келген жаңалыққа күмән келтіріңіз.
Фейктер таныс адамдар арқылы таралады
Жалған жаңалықтарды таратудың ең танымал векторы әлеуметтік желілер болып табылады. Мұндай ақпарат адамнан адамға жылдам тарап қана қоймай, сонымен қатар сенім тудырады. Көбінесе әлеуметтік желілерде өзімізге жақын, толық немесе ішінара сенетін адамдармен ақпаратпен бөлісеміз. Тиісінше, біз олар тарататын ақпаратқа сенеміз. Былайша айтқанда, біздің жалған ақпаратқа деген сеніміміз достар және отбасы арқылы туындайды.
Әлеуметтік желілердегі жалған жаңалықтарға тап болған кезде, бұл біздің субъективтілігімізді күшейтеді. Сондықтан біз ақпаратқа сеніп, оны мұқият тексерместен таныстармызбен бөлісуіміз мүмкін.